Marskość wątroby – epidemiologia¹²³⁴⁵

.Marskość wątroby jest chorobą względnie często występującą w populacji. Zapadalność wynosi 200–300/100 tys. z przewagą płci męskiej. Częstość występowania zależy od wielu czynników. Kształtuje ją zarówno poziom życia, powszechne picie i nadużywanie alkoholu, jak również występowanie zakażeń wirusami, powodującymi przewlekłe zapalenia wątroby (typy: B, C i D).
W analizach obejmujących Unię Europejską stwierdzono, że w połowie ostatniej dekady dwudziestego wieku w rozwiniętych krajach Europy Zachodniej (15 krajów) liczba zgonów z powodu przewlekłych chorób wątroby nie przekraczała 15 na 100 000 mieszkańców i w kolejnych latach systematycznie się zmniejszała. Ten sam wskaźnik dla EU poszerzonej o kolejne kraje (27 krajów) jest znacznie wyższy, chociaż także wykazuje tendencje spadkowe. W krajach Europy Wschodniej i Centralnej umierało i nadal umiera z powodu przewlekłych chorób wątroby więcej osób niż w Europie Zachodniej i Północnej.
W Polsce liczba zgonów na przewlekłe choroby wątroby utrzymuje się w ostatnich latach na stałym poziomie i wynosi około 15 na 100 000 mieszkańców.

Czym jest marskość wątroby?

Marskość wątroby jest stanem, w którym dochodzi do postępującego włóknienie i do całkowitego zatarcia struktury anatomicznej narządu. W marskości wątroby zamiast zrazików wątrobowych, widoczne są różnej wielkości skupiska komórek wątrobowych, otoczone gęstymi pasmami tkanki łącznej włóknistej. Zaburza to bezpośredni kontakt komórek wątrobowych z naczyniami krwionośnymi i drogami żółciowymi.
Wskutek niedokrwienia dochodzi do martwicy komórek wątrobowych i postępującej utraty ich funkcji. A w konsekwencji do zaburzeń czynności wątroby i objawów klinicznych . Zmiany w obrębie naczyń prowadzą do zastoju i nadciśnienia krwi w naczyniach doprowadzających, zwanego nadciśnieniem wrotnym.

Marskość wątroby – co ją powoduje?

Marskość wątroby jest wynikiem bardzo wielu przewlekłych chorób wątroby. Ich przyczyny mogą być rozmaite. Najczęściej są to nadużywanie alkoholu oraz przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C (wywołane przez wirusy HBV i HCV). Marskość wątroby mogą powodować również niektóre wrodzone i nabyte choroby metaboliczne .Takie jak hemochromatoza, cukrzyca, choroba Wilsona, otyłość czy też stłuszczeniowe zapalenie wątroby; choroby autoimmunologiczne a także choroby dróg żółciowych powodujące utrudniony odpływ żółci z wątroby.
Oprócz tych chorób przyczyną marskości mogą być toksyny różnego pochodzenia oraz niektóre leki.

• Nadużywanie alkoholu

  80 g alkoholu (tj. 6 puszek piwa, 1 l wina czy 5–6 drinków) u mężczyzn, a u kobiet 20–40 g – to dawki toksyczne dla wątroby. Zbyt częste nadużywanie alkoholu może powodować alkoholowe zapalenie wątroby. Które jest jeszcze względnie łatwe do wyleczenia, alkoholowe stłuszczenie wątroby – stan jeszcze odwracalny. A przy nadmiernym piciu – nieodwracalną już alkoholową marskości wątroby.

• Niektóre leki i toksyny

  Wątroba jest odpowiedzialna za przemianę nieaktywnych form leków w formy farmakologicznie aktywne. Działa jak filtr dla produktów przemiany metabolicznej i dla toksyny. Stąd przewlekłe stany zapalne wątroby, a w dalszej kolejności marskość wątroby, mogą być konsekwencją negatywnego oddziaływania tych czynników.
  Groźne dla tego organu są m.in. zatrucia grzybami (np. muchomorem sromotnikowym) czy toksynami zawartymi w zepsutym pokarmie. Niebezpieczne jest również narażenie zawodowe na niektóre toksyny jak
  ekspozycja na czterochlorek węgla przy produkcji rozpuszczalników lub na arsen i ołów przy produkcji akumulatorów. Ponadto istnieje kilkaset leków, które przedawkowane mogą być źródłem uszkodzenia i niewydolności wątroby. Niektóre leki w dawkach terapeutycznych ale stosowane przewlekle mogą również być przyczyną uszkodzenia tego narządu.

Jakie są objawy marskości wątroby?

Objawy kliniczne marskości wynikają zasadniczo z dwóch powodów. Zmniejszającej się ilości czynnych komórek wątrobowych miąższu wątroby, która nie pozwala już na sprawne pełnienie funkcji metabolicznych. Oraz narastania zaburzeń krążeniowych w dorzeczu żyły wrotnej.
Choroba ma przebieg wieloletni. Początkowo symptomy mogą nie być zauważalne i marskość wątroby może rozwijać się bezobjawowo bez żadnych dolegliwości. Z czasem chory zaczyna odczuwać zmęczenie, utratę apetytu, wzdęcia brzucha, uczucie ciężaru po posiłkach, bezsenność czy świąd skóry. Objawy te są na tyle niecharakterystyczne, że potrafią sugerować inne choroby. Z czasem przy pogłębiającym się zaburzeniu funkcji wątroby objawy marskości wątroby stają się bardziej wyraźne i dokuczliwe. Może pojawić się żółtaczka, zmiany skórne, krwawienia z nosa i dziąseł. A także wodobrzusze, stany podgorączkowe, skurcze mięśni, obrzęki, wymioty, biegunki. Postępujące wyniszczenie w związku z zanikiem mięśni, pojawianie się siniaków, powiększenie śledziony. U mężczyzn może wystąpić bolesne powiększanie gruczołów piersiowych, utrata owłosienia pachowego, zanik jąder. A także  spadek libido a u kobiet, nadmierne owłosienie na twarzy i przedramionach i również zaburzenia miesiączkowania, brak miesiączki i bezpłodność.